Sas
Andrzej Wróblewski: Dworzec na ziemiach odzyskanych 1948-1949
Z tego co mi wiadomo 20 wiek, potocznie zwany ciotką Józią, w literaturze pięknej porównano do pędzącego autobusu. Znany i lubiany Cortazar i mniej znany, a co za tym idzie mniej lubiany Praszyński używali takiej metafory w swoich dziełach. Ten celny skrót myślowy postanowiłem dopełnić, dodać glosę wciągającego literaturę czytelnika oraz słuchającego wspomnianej w tytule poetyckiej i gęstej w połączeniach muzyki ze słowem płyty „Dziadów Leśnych”: Cupała, Krukowski, Waszkiewicz, Chwedczuk, Łaskawiec.
Autobus, czyli ciotka Józia, w duchu demokracji brukselskiej wprowadził uprzywilejowane miejsca przy oknach. Każdy potrafi docenić korzyści płynące z oglądania kolorowej smugi migających obrazków podróży i każdy chciałby usiąść – choćby dlatego, by nie gapić się na siedzących. A tu klops. Siedzieć mogą dzieci do lat 12-stu, starcy, kobiety po 3-cim miesiącu ciąży i kaleki. „Kaleka” to też metafora i oznacza życie urodzone na krześle, które mocą ustawy kierowcy czy kontrolera, nie rusza się z miejsca przy trójwymiarowej panoramie. I tak jest w literaturze – zgrzytanie zębów i zakwasy stojących przy ożywionych rozmowach i śmiechu pokazujących palcami.
Na stojąco jadą też autobusem dedukujący pasażerowie. Póki człowiek nie zbaranieje, to też metafora – znaczy zabawnie skomplikowany jednorazowy skrót myślowy – póki chce mu się myśleć, bo jeszcze nie zdrętwiał w tym staniu, to może ów człowiek się wkurzyć. Wkurzony pokrzykuje, potupuje, poklaskuje, potem się okalecza i piszczy tak długo, aż go kontroler zauważy i na skinięcie kierowcy usadzi na rozkładanym fotelu (albo nie usadzi). Hałas dekoncentruje kierowcę. Poznawszy tę zasadę stojący pasażerowie dorobili się sposobu na uzyskanie miejsca siedzącego – trzeba się wybrakować i będą się tobą opiekować. No i jakie perspektywy, jakie możliwości ma taki Pomysłowy Dobromir. Cortazar i Praszyński wybrali opisywanie podsłuchanych historyjek. Perfumowane Chuje na Łonie Abrahama wybrali poezjowanie – ot choćby wiersze Ewy Lipskiej – Tegorocznej Laureatki Silesiusa za całokształt twórczości.
A autobus jedzie, co prawda coraz wolniej i to mnie, wypełniającego tę metaforę od środka, trochę niepokoi. Już za parę dni stanie, skończy się paliwo, skończy się czas, i co będzie ze starcami i kalekami? Dzieci i kobiety same wyjdą, ale krzesła? I wreszcie co się stanie ze stojącymi, co z ich samarytańskim sumieniem?
Ostatnio w autobusie, tej pożytecznej skądinąd maszynie do tworzenia kalek, podlotki, mające chrapę na kanapę kontrolera, produkują ulotki z hasłem: Pomożecie? Popchniecie? – Pojedziemy dalej przecie.
